DYSPLAZJA BIODER I ŁOKCI
Dysplazja czyli nieprawidłowe ukształtowanie lub rozwinięcie może dotyczyć zarówno stawów biodrowych jak i łokciowych. Dysplazja stawów biodrowych występuje znacznie częściej niż łokciowych chociaż o dokładnych danych, w tym kierunku, ciężko jest mówić ze względu na to, że nadal bardzo rzadko wykonuje się prześwietlenia łokci.
Staw biodrowy składa się z wgłębienia w kości miednicy nazywanego panewką oraz głowy kości udowej. Kośc w stawie utrzymywana jest przez więzadła i torebkę. W zdrowym stawie wszystkie elementy stawu są ścisłe a dzięki kulistości ruch możliwy jest niemal w każdym kierunku.
O dysplazji możemy mówić gdy wgłębienie kości miednicy jest spłycone lub głowa kości udowej zamiast kulistego kształtu jest skrócona, kanciata i niedopasowana do panewki. Najczęściej dysplazja obejmuje jednocześnie i panewkę i głowę kości udowej. Ze względu na stopień zniekształcenia kości, FCI (któremu podlega nasz Polski Związek Kynologiczny) proponuje następujące oznaczenie dysplazji stawów biodrowych:
- HD:A stawy biodrowe idealne, pozbawione cech dysplazji
- HD:B stawy biodrowe nieidealne, pozbawione cech dysplazji
- HD:C nieznaczna (lekka) dysplazja
- HD:D umiarkowana (średnia) dysplazja
- HD:E ciężka dysplazja
Dysplazja jest chorobą rozwojową o podłożu genetycznym. Niestety nie jest jeszcze jasno opracowany żaden genotyp przekazywania. Ściesiński (2004) zwraca uwagę, że właściwie jej rozpoznanie jest niemożliwe bez zastosowania prześwietlenia. Według dostępnych danych można stwierdzić, że dysplazja nie jest prostą cechą dominującą ani recesywną. Obecnie najbardziej prawdopodobną hipotezą jest, że za dysplazję odpowiada zespół genów, które aktywują się pod względem warunków środowiskowych. Dlatego też z hodowli powinno osuwać się nie tylko zwierzęta dotknięte chorobą ale również zdrowe zwierzęta z miotów, w których dysplazja wystąpiła. W Polsce nie ma obowiązku prześwietlania bioder samojedów w celu wykluczenia choroby u pary rodzicielskiej. Jest to jednak zalecane przez lekarzy weterynarii. W Polsce niemal wszyscy, szanujący się hodowcy badają swoje psy w tym kierunku.
Do hodowli dopuszcza się psy z wynikiem A i B, czasem C ale tylko pod warunkiem, że zwierzę z takim wynikiem jest wspaniałym przedstawicielem rasy, pozostałe wyniki badań (oczu, łokci etc.) są bez zarzutu a partner dobrany hodowlanie ma stawy idealne (HD:A).
Mój Samoyed ma DYSPLAZJĘ STAWÓW BIODROWYCH:
Dysplazję można leczyć, sposób leczenia zależy od stopnia rozwinięcia choroby a także od stanu zwierzęcia. Maritz w swojej pracy, wyraźnie podkreśla, że należy zawsze leczyć zwierzę a nie zdjęcie. Zdarzają się bowiem osobniki, które mimo lekkiego rozwoju choroby odczuwają silny ból i leczenie farmakologiczne a nawet chirurgiczne jest niezbędne do zapewnienia jak najlepszego funkcjonowania psa. I odwrotnie, zdarzają się psy, u których zdjęcie stawów zdradza silne rozwinięcie choroby a zdają się one funkcjonować normalnie i nie zdradzać objaw bólu. W takich sytuacjach leczenie nie jest konieczne i wystarczy ograniczyć się do suplementacji (np.glukozamina i chondroityna).
Metody leczenia:
Farmakologiczna:
– Środek przeciwzapalny
– Suplementy poprawiające produkcję mazi stawowej, wspomagające regenerację chrzęści pokrywającej nasady kości.
Do takich suplementów należą: glukozamina, siarczan chondroityny czy olejki np. tran z wątroby dorsza, olej z wiesiołka.
Pomocne są też leki homeopatyczne: siarka, arnika, tojad jadowity, które skutecznie łagodzą ból.
Chirurgiczne metody leczenia dysplazji jest wiele, można wśród nich wyróżnić te mało inwazyjne (np. pektinotomia- wycięcie mięśnia grzebieniowego) oraz poważne (wstawienie endoprotezy stawu biodrowego). O tym czy operacja jest aby potrzebna a także dobór metody decyduje weterynarz. Warto badać stosunkowo młode zwierzęta ponieważ te najmniej inwazyjne techniki chirurgicznego leczenia dysplazji można wykonywać jedynie w okresie szczenięcym gdy zdolności regeneracyjne są największe. Pierwsze prześwietlenie dobrze jest wykonać już około 5 miesiąca życia a w razie częstych kulawizn i bólu kończyn tylnych już między 12 a 16 tygodniem.
Metody chirurgiczne
- Zespolenie spojenia łonowego - symfysiodeza ( JPS - Juvenile Pubic Symphysiodesis ).
- Potrójna osteotomia miednicy ( TPO - Triple Pelvic Osteotomy ).
- Daroplastyka nadbudowa grzbietowej części panewki.
- Wspomniana wcześniej pektinotomia mięśnia grzebieniowego
- Odnerwienie torebki stawu biodrowego.
- Resekcja głowy kości udowej.
- Endoproteza stawu biodrowego.
- Obniżenie krętarza większego kości udowej.
Dysplazja Stawu Łokciowego:
Staw łokciowy budową przypomina zawias, bardzo ścisły. Staw ten zbudowany jest z nasad kości ramiennej i przedramiennej (promieniowa i łokciowa) dolnej, torebki stawowej i więzadeł pobocznych znajdujących się po obu jego stronach. Kości tworzące ruchomą część stawu zakończone są warstwą chrząstki stawowej.
Mówiąc o dysplazji stawów łokciowych mamy na myśli trzy schorzenia: osteochondrozę (oddzielająca martwica chrzęstno-kostna), izolowany wyrostek łokciowy dodatkowy, izolowany wyrostek dziobasty. Mogą one występować oddzielnie lub łącznie. Jeżeli u psa stwierdzi się obecność, którejś z powyższych wad należy prześwietlić drugi łokieć gdyż bardzo często choroba ta obejmuje obie łapy.
Dysplazja stawów łokciowych jest wadą rozwojową. Dziedziczenie według Ściesińskiego nie jest jasne, chociaż przyjmuje się, że jest to wada dziedziczna i najprawdopodobniej, podobnie jak w przypadku dysplazji bioder, duży wpływ na nią mają czynniki środowiskowe np. nadmierne obciążanie rosnących stawów w zabawie i ruchu lub zbyt szybki wzrost. Lekarze weterynarii oznaczają stopień dysplazji w dwojaki sposób, opisując osobno oba łokcie lub też przyjmują jedną (gorszą) ocenę dla obu łokci:
ED:0 lub ED: 0/0 czyli stawy idealne
ED 1 czyli ED 0/1, 1/0, 1/1 lekka dysplazja: obecność osteofitów <2mm, bez zmian w obrębie kości.
ED:2 czyli ED 1/2, ED 2/0, ED 2/2 etc. średnia dysplazja: zmiany w obrębie kości i podchrzęstnej, obecność osteofitów 2-5mm.
ED 3 czyli ED 1/3, ED 0/3, ED 2/3, ED 3/3 etc. ciężka dysplazja: poważne zmiany w obrębie kości, obecność osteofitów powyżej 5mm.
Osteochondroza czyli oddzielająca martwica chrzęstno-kostna dotyczy zwyrodnień chrząstki stawowej. Przy szybkim wzroście, chrząstka również powinna rozwijać się bardzo szybko, jeżeli jednak rośnie ona szybciej niż naczynia krwionośne to następujące jej niedotlenienie. Powoduje to jej kruchość. Krucha chrząstka bardzo łatwo oddziela się od pozostałych fragmentów.
Leczenie operacyjne polega na otwarciu stawu i usunięciu luźnych fragmentów (Maritz, 2004). Powoduje to powstanie ubytku w chrząstce stawowej, który wyskrobuje się aż do wystąpienia krwawienia. Rekonwalescencja po takiej operacji polega na ograniczeniu ruchu ale zapewnieniu lekkiej nieobciążającej aktywności fizycznej tak by staw pozostał ruchomy.
W przypadku gdy operacja nie jest możliwa, zalecane są suplementy tj. glukozamina i chondroityna oraz leki przeciwbólowe (o ile są potrzebne).
Izolowany wyrostek łokciowy dodatkowy
Wyrostek łokciowy dodatkowy to fragment kości łokciowej, który, gdy kość osiągnie ostateczną długość, przyrasta do niej tworząc jednorodną strukturę. O izolowaniu tego wyrostka mówimy gdy proces ten nie nastąpi, i przy każdym ruchu wyrostek przesuwa się o milimetr powodując ból i kulawizny.
Są dwie metody leczenia operacyjnego tego schorzenia: pierwsza z nich polega na przytwierdzeniu wyrostka łokciowego dodatkowego za pomocą śrub lub też usunięcie go w całości. Rekonwalescencja wygląda podobnie jak w przypadku osteochondrozy.
Izolowany wyrostek dziobasty przyśrodkowy kości łokciowej:
Wyrostek dziobasty to niewielki kawałek kości znajdujący się po przyśrodkowej stronie kości łokciowej. Jego izolacja polega na tym, że, gdy zadziała na niego odpowiednia siła, odłamuje się on od kości, pozostaje nieruchomy lecz nie przyrasta z powrotem do kości.
Podobnie jak w przypadku izolacji wyrostka dodatkowego kości łokciowej, metoda leczenia operacyjnego polega na przytwierdzeniu wyrostka, gdy jest on duży, lub usunięciu, gdy jest niewielki.
Opracowanie: Urszula Szymkowiak, hodowla Give Me a Paw.
Więcej na temat chorób występujących w rasie znajdziesz na forum MójYed w dziale Zdrowie: CHOROBY WYSTĘPUJĄCE W RASIE.